Kıdem tazminatı, 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükte ki 14. Maddesi vasıtasıyla düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile kanunlar tarafından belirlenen sürenin üstünde çalışmış işçiye işten çıkartılması veya herhangi bir nedenden dolayı vefat etmesi ile birlikte çalıştığı kurum tarafından aileye ödenmekte olan paradır. Bu para işçinin işyerinde aktif olarak çalışma süresi ve aldığı ücrete göre belirlenmektedir. Bu yazımızda işyerinde aktif olarak çalışmış olan bir işçiye yapılan yemek yardımı ve yol yardımının kıdem tazminatına dahil edilip edilmediği ile ilgili gerekli bilgileri size sunacağız. Bu konuya detaylı bir giriş yapmadan önce anlatacaklarımızı daha iyi anlamanız için işçiye ödenen ek ücretlerin kıdem tazminatına dahil edilme şartlarını öğrenmekte fayda olacağını düşünüyoruz.
İşçiye ödenmekte olan kıdem tazminatının hesaplanmasında yol ve yemek ücretleri aşağıda bulunan 4 şartın yerine getirilmesiyle dahil ediliyor.
- Ödenen ücretin işçiye bir yarar sağlamış olması ve süreklilik arz etmesi,
- İşçiye, işveren tarafından sağlanan yararın para ile ölçülebilmesi,
- Bu menfaat özel durumlar ile değil kanunlar çerçevesinde belirtilen kurallara göre sağlanmış olmalı,
- İşçiye sağlanmış olan yarar kesinlikle ve kesinlikle arızi nitelik taşımamalıdır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkat edilecek ücretin içerisine işveren tarafından verilen parasal destek tam anlamıyla dikkate alınmaktadır. Kısacası işçiye ara ara ödenmekte olan ikramiye, prim, kişisel (yakacak, giyecek, kira, elektrik, Yol ve yemek ) yardımları hesaplama yapılırken dikkate alınmaktadır. Bunlarla birlikte yapılan hayat ve genel sağlık sigortaları nakdi nitelik taşıması sebebiyle dikkate alınmaktadır.
İşçinin yemek hakkı var mı?
Aslında öncelikle bu durumu netleştirmek gerekiyor. Açıkça söylemek gerekir ise, 4857 Sayılı İş Kanunu‘muzda bu konu ile ilgili net bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla işverenin işçilerine herhangi bir şekilde iş yerinde yemek verme gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu durum sadece işbaşı yapılmadan önce taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesinde, ” işveren işçiye yemek verecektir. ” ya da ” işveren işçiye yemek vermeyecektir. ” şeklinde düzenlenebilir. Taraflar çalışmaya başladıktan sonra sözleşme şartlarına göre hareket edecektir.
İşveren yemek yardımını kaldırabilir mi?
Biraz önce de bahsettiğimiz gibi; İşçilere ek olarak sağlanan menfaatler sürekli hale geldiklerinde işveren için zorunlu hale gelmektedir
İşveren işçilerine herhangi bir şekilde yemek vermek ya da yemek parası ödemek zorunda değildir fakat bu mevcut durumda işçilerine düzenli olarak yemek yardımı yapan işverenler, bu haktan ” benim işçilere yemek verme zorunluluğum yok. ” diyerek vazgeçemez. İşçilerin elinden bu hakkı alamaz. Eğer bir işveren ilk günden beri işçilerine yemek yardımı yapıyor ise, bu yardıma devam etmek durumundadır. Eğer bir anda tek taraflı bir şekilde karar alıp, işçilere verdiği yemek yardımını keser ise, bu işçiler nazarında çalışma koşullarında esaslı değişiklik olarak kabul edilecektir.
İşveren tarafından yapılan yemek yardımı kıdem tazminatına dahil edilir mi?
Yazımızın girişinde de bahsettiğimiz gibi işveren tarafından işçiye yapılan birçok yardım nakdi nitelik taşıdığından kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınacaktır. Hesaplama esnasında işçiye bir günlük verilen yemek desteğinin parasal değeri hesaplanarak kıdem tazminatı miktarına ilave edilmektedir.
Kıdem tazminatı hesaplamasında yemek ücreti nasıl bulunur?
İşveren tarafından işçiye yapılan bir aylık yemek yardımının değerini bulmak için aylık bazda bir çalışan için yapılan yemek masrafı 30’a bölünür. Bu hesaplamanın sonucunda kıdem tazminatına eklenecek olan günlük yemek ücretine ulaşılır.
Örnek;
Bir işyerinde haftanın 5 günü çalışılıyorsa iş süresi aylık 30 gün değil 24 gün olacaktır. Bu durumda günlük bir işçinin yemek maliyetini hesaplarken günlük maliyet ile 24’ü çarparak 30’ bölmek gerekir. Bu hesaplamanın sonucunda kıdem tazminatına eklenecek olan günlük yemek ücreti ortaya çıkmaktadır.
Eğer işyerinde yarım günlük çalışma süreçleri oluyor ve bu süreçlerde yemek desteği yapılmıyorsa bugünler hesaplamaya katılmayacaktır.
İşveren işçilere yol yardımı yapmak zorunda mı?
Bu durum aynı yemek yardımı gibidir. İşverenler, 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun hükümlerine göre işçilerinin ulaşım bedellerini karşılamak zorunda değildir. Fakat taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde ilgili bir hüküm bulunuyorsa bu hizmeti verme zorunluluğu bulunmaktadır.
Servis işverenin kendi inisiyatifinde ya da iş sözleşmesinde hükme bağlanmasıyla işçilere sağlanır. Bunun dışında servis hizmeti sağlamanın zorunlu olduğu tek durum belediye sınırları dışındaki iş yerlerinde ya da gece vardiyasında çalışan kadın işçiler için doğmaktadır.
Bu konu Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir.
Bu düzenlemeye göre işverenler;
“Belediye sınırları dışındaki her türlü iş yeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan iş yeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgahlarına en yakın merkezden, iş yerine götürüp getirmekle yükümlüdür.”
İşveren servisi kaldırabilir mi?
İşçilere ek olarak sağlanan menfaatler sürekli hale geldiklerinde işveren için zorunlu hale gelmektedir. Servis hizmeti de aynı şekilde bir kez verildikten sonra işçinin sürekli hakkı haline dönüşmektedir. İşveren personellerine servis hizmeti sağlıyorsa bu hizmeti işçilerin onayını almadan ortadan kaldırması söz konusu değildir. İş yerine kendi başına ulaşımı zor olan bir işçi için servis hizmetinin ortadan kalkması çalışma şartlarında esaslı bir değişiklik olarak değerlendirilerek işçinin sözleşmesini haklı nedenle derhal feshine bile sebebiyet verebilmektedir. İşverenin bu tarz kararları almadan önce mutlaka işçilerin onayını alması gerekmektedir.
İşveren tarafından yapılan yol yardımı kıdem tazminatına dahil edilir mi?
Vasıta ücretinin kıdem tazminatına dahil edilmesi 4857 Sayılı İş Kanunu tarafından zorunlu kılınmıştır. İşçi tarafından yapılan yol yardımı nakit olarak işçiye verilmesi, otobüs kartı bedeli ödenmesi ya da işçinin işyerine gidiş – geliş için servis sağlanması sonucu değiştirmeyecektir. İşverenler her halükarda kıdem tazminatı hesabı yaparken yol ücretini de hesaplamaya dahil etmesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatı hesaplamasında yol yardımı nasıl hesaplanır?
Bu yardımın hesaplaması da yemek yardımı hesaplaması ile benzerlik göstermektedir. Aktif olarak çalışılmakta olan günlerde yapılan yol ödemelerinin bir günlük tutarı 30’a bölünerek sonuca ulaşmak mümkündür.
Hesaplama Formülü: (Günlük Bedel x Aktif Çalışılan Gün Sayısı) / 30)
Eğer yol yolunda nakit olarak değil de ayni olarak karşılanıyorsa bu yardımın parasal değerinin hesaplaması yapılıyor kıdem tazminatı raporuna devam ediyor. Net bir deyişler onu ne çeşit olursa olsun yardım edilir yardımlar nakit karşılığı hesap yaparken kıdem tazminatına dahil edilir.
Ayrıca kıdem tazminatı ile ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak için Kıdem tazminatı hesaplarken nelere dikkat edilmesi? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Özetlememiz yapmak ise şayet;
Kıdem tazminatı hesabı bitti, yol ve yemek maliyetinin işçinin brüt ücretine eklenip hesaplanmaya dahil edildi. Yemek ile ilgili, işverenin işçiye yemek fişi vermesi ya da yemeği kendi bünyesinde hazırlatıp personele vermesi bu durumu değiştirmez . Ayrıca işçiye yol parasını nakit olarak vermesi ya da personel servisi bulundurması aynı yemek yardımında olduğu gibi, yol yardımında da durumu değiştirilmedi. Her halükarda kıdem tazminatı hesabında yemek ve yol bilgisini alınabilir.
Ayrıca arzu edeceğinizi, konu ile ilgili istediğiniz için seçtiğimiz başlıklara da göz atabilirsiniz.
- Kıdem tazminatı elden ödenir mi?
- İstifaşte kıdem tazminatı
- Kıdem tazminatına haciz gelir mi?
- İşyeri devrinde kıdem tazminatı
