Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi ne yapmalı?

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi

İşçinin iş görme edimini sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesinden sonra, işverenin en temel borcu olan ücretin her zaman söylediğimiz gibi zamanında ve eksiksiz olarak ödenmesi esastır. Ücret derken, bunu sadece ayda bir kere ödenen maaş ile sınırlandırmamak gerekmektedir. İşçiye ödenen ikramiye, fazla mesai, vb gibi ödemeler de ücret olarak nitelendirilmektedir. 

Ülkemizde ki koşullar ve özellikle üretim sektöründe faaliyet gösteren firmalar da genellikle fazla mesai yapılmaktadır. Fazla mesai hepimizin bildiği gibi, tam zamanlı çalışma durumunda, haftalık 45 saati aşan kısımdır. İşçi eğer bir haftalık zaman diliminde 45 saatten fazla çalışıyor ise, kendisine fazla mesai ücreti ödenmelidir.

Bu konu çok fazla tartışmaya açık değil. İşçi, haftalık 45 saatten fazla çalışıyor ise, yaptığı her fazla çalışma saat ücretini normal saat ücretinin yüzde 50 zamlı bir şekilde alacaktır, almalıdır. Bknz: Fazla mesai hesabı nasıl yapılır?

Haftalık 45 saat olan normal çalışma süresi aşılır ise, işçi fazla mesaiye hak kazanır diyoruz ama şunu da bilmekte fayda var. İşverenler hiçbir şekilde işçileri zorunlu olarak fazla mesaiye zorlayamaz. İşçi fazla mesai için onay vermelidir. İşçiden yazılı bir şekilde onay alınmadığı sürece işçi fazla mesai yapmak zorunda değildir. Ayrıca, işçinin bir kere fazla mesai yapmaya onay vermesi de ilelebet onun fazla mesai yaptırılacağı anlamına gelmemektedir. İşçi arzu ettiği taktirde, işverene vermiş olduğu fazla çalışma onayını iptal edebilir. Bknz: Zorla fazla mesai yaptırılamaz

Fazla mesai senelik 270 saati geçemez.

İki tarafta mutabakat sağlasa da, işveren tüm mesai ödemelerini tam ve zamanında yapsa dahi, bir işçi senede maksimum 270 saat fazla mesai yapabilir. Bunun dışında hiç bir şekilde fazla mesai yapılması söz konusu değildir.

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi ne yapmalı?

Yazımızın başında da söylediğimiz gibi, fazla mesailer de ücret olarak nitelendirildiği için, işçi ücretinin ödenmemesinden dolayı iş görme edimini yerine getirmeme hakkına sahip olacaktır. Bknz: Ücretini alamayan işçinin hakları nelerdir?

İşçi 20 gün geçtiği halde halen fazla mesai ücretini alamamışsa, iş yerine giderek iş yapmaktan kaçınma hakkına sahiptir.  İşçi Fazla mesai ücretini, 1 hafta çalışma süresinin bitiminde ya da varsa denkleştirme süresi sonunda işverenden maaş ödeme zamanında talep edebilir.  Bu halde iş sözleşmesi devam eder. İşveren bu nedenle iş yapmayan işçisini işten çıkaramaz. Aksi halde tazminat ödemek zorunda kalır. Fakat işçi çalışmadığı sürede aylık ücret de isteyemez. Zaten fazla mesai ücretini alamadığı için iş yapmayan işçi 2. defa mağdur olacaktır. Bu nedenle iş görme borcundan kaçınma hakkının uygulaması pek tercih edilen bir uygulama değildir.

Daha çok uygulanan işlem, işçinin haklı neden ile iş sözleşmesinin feshetmesi durumudur. İşçi arzu eder ise 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. Maddesi’nin II/e bendine göre iş sözleşmesini haklı neden ile feshedebilir.

4857 Sayılı İş Kanunu madde 24/II-e

İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

İş sözleşmesini, bildirim süresine riayet etmeksizin, derhal haklı neden ile feshedebilir.

Bu işlem neticesinde işçiye, kıdem tazminatı ödemesi zorunludur. Ayrıca, bu olayların yaşanmasına sebep olan fazla mesai ödemelerinin yanı sıra, işçinin sözleşme fesih tarihine kadar olan çalışma ücreti, varsa ikramiye, prim ve kullanılmayan ücretli izin paralarının da işçiye ödenmesi gerekmektedir. Bu fesih işleminde herhangi bir şekilde tarafların birbirlerine ihbar tazminatı borcu bulunmayacaktır.

İspat yükü iş sözleşmesini haklı neden fesheden işçidedir.

Evet, her ne kadar bu tarz bir durumdan dolayı iş sözleşmesini feshedebiliyor olsanız da, bunu bir şekilde ispat etmeniz gerekmekte. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, gerek puantaj kayıtlarınızla, gerekse iş yerinde gösterebileceğiniz şahitler ile bu durumu ispat etmek zorundasınız. Eğer fesih sebebinizi ispat edemezseniz, haklı neden ile gerçekleştirmek istediğiniz fesih geçersiz olur.

Haklı fesih işlemi nasıl yapılır?

Ücreti ödenmediği için iş sözleşmesini feshetmek isteyen işçi, işverenin yasal yükümlülüğü olan 20 günlük süreyi beklemelidir. 20 günlük süre biter bitmez, 21. Günden itibaren 6 gün içerisinde işverenine noter kanalı ile bir ihtarname göndermesi gereklidir. İhtarnamede, kendisine ücret ödenmediği ve 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24/e Maddesi gereği iş sözleşmesini haklı neden ile feshettiği ve tüm alacakları ile beraber kıdem tazminatının ödenmesini belirtilmelidir.

Noter kanalı ile yapılan bu ihtarnamede, tüm alacakları ile ilgili 7 iş günü süre vermek en uygun olanıdır. 7 iş günü içerisinde gerçekleşmez ise, bu sefer işçi hukuki yollara başvurabilir.

Alacaklar için ilk önce arabuluculuk ofisine gitmelisiniz.

Eğer çekilen ihtarnameye işveren herhangi bir cevap vermez ve ödeme işlemini gerçekleştirmez ise, işçi öncelikle arabuluculuk ofisine başvurmak zorunludur. Bknz: İşe iade davaları ve arabuluculuk dönemi  Arabuluculuk ofisine vereceğiniz bir dilekçe ile işlemlerinizi başlatabilirsiniz. Vereceğiniz dilekçe sonrasında arabuluculuk avukatı, işveren ile irtibata geçecek ve uygun bir tarihte bir görüşme gerçekleştirecektir. Bu görüşme sonucunda tarafların mutabakat sağlayamaması durumunda bu sefer işçiye, iş mahkemesi kapısı açılacaktır. Arabuluculuk dilekçe örneği için Arabulucuya başvuru dilekçesi örneği başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.

Haklı neden ile fesih işsizlik maaşı

Kendisine ücret ödenmeyen işçi, haklı neden ile iş sözleşmesini fesheder ise, işsizlik maaşından da faydalanma hakkına sahip olacaktır. Fesih işleminden sonra, eğer gerekli prim şartlarını yerine getirebiliyor ise, işsizlik maaşı için İşkur’a başvuruda bulunabilir. Bknz: İşsizlik maaşı hakkında herşey