Soru: Merhaba, Yaptığım iş nedeni ile zaman zaman resmi tatiller de çalışmak zorunda kalıyorum. Aslında bundan şikayetçi değilim ama resmi tatiller de çalışma ücretinin farklı olması gerekirken bize normal ücret veriliyor. Resmi tatiller ve Genel tatil günlerinde fazla mesai ücreti nasıl hesaplanıyor? Bana geri dönüş yaparsanız çok mutlu olurum. Şimdiden teşekkür ederim, iyi çalışmalar.
Cevap:
Merhabalar, bazı işletmeler de sizde olduğu gibi çalışma durumları söz konusu olabiliyor. Fakat işçilerin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılması ve çalışmalarına karşılık kendilerine ödenecek ücret ödemeleri ile ilgili bir takım kurallar bulunmaktadır. İşverenler de bu kurallara riayet etmek zorundadır. Bu kurallardan bir tanesi de ücret hesabıdır. Genel tatil günlerinde fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır? Bayram tatillerinde fazla çalışma nasıl hesaplanır? Detaylar yazımızın devamında;
Resmi tatil olarak adlandırılan bu günlerin bir kısmı bayram, bir kısmı genel tatil günüdür. Bir yıl içerisinde 15,5 gün ulusal bayram ve genel tatil günü bulunmaktadır.
- Arefe günü ile birlikte 4,5 gün Kurban Bayramı
- Arefe günüyle birlikte 3,5 günü Ramazan Bayramı
- 28 Ekim öğleden sonra ile birlikte 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
- 1 Ocak yılbaşı
- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
- 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü
- 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı
- 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik günü
- 30 Ağustos Zafer Bayramı
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 47. maddesi’nde konu ile ilgili;
Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
İfadelerine yer verilmiştir.
Genel tatil günlerinde fazla mesai ücreti
Resmi tatillerde çalışan bir işçi, normal mesai saatlerini de aşarak çalışmışlarsa bunun için de ayrıca ücret hesabı gerekmektedir.
Örneğin haftalık 45 saat çalışılan bir işyerinde bayramdaki çalışmayla 45 saati aşan işçiye, fazla mesai ücreti ödenmesi gerekecektir. Bayramda normal mesaisi kadar çalıştığı süreyi bayram mesai ücreti gibi 1 katı olarak alırken, normal mesaisini aşan kısımların ücretini ise fazla süreli çalışma ya da fazla çalışma gibi alacaktır.
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işçiler çalışmaz ise, ücretlerinde herhangi bir kesinti durumu söz konusu olmaz. Fakat işçiler bu günler de çalışırlar ise iki günlük ücrete hak kazanacaklardır. Yani örnek vermek gerekir ise; günlüğü 100,00 TL olan bir işçi, Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı taktirde günlük 100,00 TL ücretine ek 100,00 TL. daha kazanacaktır.
İşçinin genel tatil gününde normal mesai saatinin üstünde çalışması halinde, sadece o süreler için, normal iş günlerinde fazla mesai yapmış gibi fazla çalışma ücretine hak kazanmaktadır. Bu sefer günlük saat ücretine %50’lik zam yapılması gerekmektedir.
Ayrıca resmi tatil, işçinin hafta tatiline denk geliyor ise işçi çalışmasa bile ücretinde herhangi bir kesinti yapılmayacaktır. İşçi hafta tatiline gelen resmi tatilde çalışır ise o zaman işçinin saat ücretine %50’lik zam yapılması gerekmektedir.
Örnek vermek gerekir ise;
Resmi tatil hafta tatiline denk gelen bir işçiye o günün çalışma ücreti dışında ek olarak 1.5 günlük ücreti ödenecektir. Yani işçi toplamda 2.5 günlük bir ücrete hak kazanacaktır.
Hafta tatiline gelmeyen diğer günler için ise işçiye ekstra bir günlük ücreti ödenecektir. İşçi bu sefer 2 günlük ücrete hak kazanacaktır.
Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?
Fazla çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalarda ortaya çıkmaktadır ve işçinin haftalık 45 saati aşan her çalışması işçiye %50 zamlı olarak ödenmelidir. Bknz: 270 saatten fazla çalışmak haklı neden ile fesih sebebidir
Örnek vermek gerekir ise;
Bir hafta boyunca 53 saat çalışan bir işçi normal şartlarda 45 saatlik yasal çalışma süresini geçtiği için, kendisi 8 saat fazla çalışma hak etmiştir. İşçiye 8 saatlik fazla mesai ücreti ödenmelidir. Saatlik ödeme yapılabilmesi için ilk önce işçinin saat ücretini bulmak gerekmektedir.
İşçinin brüt maaşının, 3.500,00 TL olduğunu varsayalım;
İşçinin saat ücretini bulmak için maaşını 225’e bölmemiz gerekmektedir. Bknz: İşçinin bir saatlik ücreti nasıl hesaplanır?
3.500,00 / 225 = 15,56 TL. İşçinin saat ücreti.
Saat ücretini bulduktan sonra, işçinin %50 zamlı saat ücretini bulmamız gerekiyor.
15,56 * 1,5 = 23,34 TL. İşçinin %50 zamlı saat ücreti.
İşçinin yasal çalışma süresi 45 saat ve bu işçi haftada 53 saat çalıştığı için, 8 saat fazla mesai hak ettiğini belirtmiştik.
53-45 = 8 TL. İşçinin haftalık fazla çalışma süresi.
23,34 * 8 = 186,72 TL. İşçiye 8 saatlik çalışma süresi karşılığında ödenecek ücret.
Örneği haftalık çalışma süresi 45 saat olan işçi üzerinden verdik. 45 saatin altında bir çalışma söz konusu ise, yani işçi işvereni ile kısmi çalışma üzerinde anlaştıysa, Bknz: Kısmi süreli iş sözleşmesi nedir? bu sefer kısmi süreli iş sözleşmesinde belirtilen sürelerin dışında gerçekleşen fazla çalışma ücretlerinde de saat ücreti %25 zamlı olarak hesaplanıp işçiye ödenmelidir.
Fazla Sürelerle Çalışma, yani haftalık 45 saatin altında kalan fazladan çalışmalarda ücret %25 zamlı hesaplanmalıdır.
Kısmi süreli çalışan işçiler için saat ücretini bulurken haftalık 45 saat üzerine çalışan işçi gibi 225’e bölmek hatalı bir uygulama olacaktır.
Dilerseniz bir örnek ile devam edelim;
Bir işçi kısmi süreli iş sözleşmesine tabii olarak çalışıyor ve işyerinde haftada maksimum 40 saat çalışmak zorunda. Ama işçi o hafta 46 saat çalıştı. Dolayısıyla kendisine 6 saat fazla mesai ücreti ödenmelidir. Hesaplama yapmak için, işçinin saat ücretini bulmamız gerekiyor. Tam zamanlı çalışanlarda yapmış olduğumuz maaş/225 işlemi, kısmi süreli çalışanlar için geçerli değildir. Kısmi süreli çalışanların saat ücretini bulmak için;
Haftalık Çalışma 40 saat / 6 gün = 6,66 Saat – günlük çalışma süresi
Bir aylık çalışma süresini bulmak için ise, günlük çalışma saatini 30 ile çarpmamız gerekmektedir.
6,66 ( günlük çalışma saati ) * 30 gün = 199,80 saat – Aylık çalışma süresi
Saat ücretini bulmak için ise, işçinin maaşını, aylık çalışması gereken saate böleriz.
2.700,00 / 199,8 = 13,51 TL. İşçinin saat ücreti
Bu sefer saat ücreti zammı 45 saatin altında kaldığı için zam oranını %25 olarak hesaplıyoruz.
Bunun saat ücretimizi 25 ile çarpıp, 100’e bölerek ya da saat ücretimizi 1.25 ile çarparak bulabiliriz.
13,51 * 25 / 100 = 3,37 TL. işçinin fazla sürelerde çalışma yaptığı taktirde saat ücretine yapılacak artış
İşçinin saat ücreti 18 TL. İşçinin zamsız saat ücreti
13,51 + 3,37 = 16,88 TL.İşçinin fazla çalışma süresi neticesinde hak ettiği saat ücreti
İşçi kaç saat çalışmıştı? 46 Saat. Haftalık çalışma süremiz ise 40 saatti. Ne kadar fazla çalıştığını belirlemek için, çalıştığı saatten, çalışması gereken saati çıkartıyoruz.
46- 40 = 6 Saat – Haftalık fazla çalışılan saat
16,88 ( fazla çalışma saat ücreti ) * 6 ( fazla çalışma süresi ) =101,28 TL.
İşçiye;
İlgili hafta için 6 saatlik fazla çalışma süresi nedeniyle 101,28 TL. ödeme yapılması gerekmektedir.
Fazla mesai için işçi onayı alınmalıdır.
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 44. maddesi’nde konu ile ilgili;
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde bu tarz günlerde çalışma ile ilgili bir hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.
İfadelerine yer verilmiştir.
Eğer işçi Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmak isteniyor ise, işveren işçilerinden onay almak zorundadır. İşçi bu tarz günler de çalışmak istemiyor ise, işveren tarafından zorla çalıştırılması söz konusu değildir. İşçiden bu tarz günler için çalışma onayı bir kereye mahsus bir şekilde yazılı olarak alınabilir. Ayriyeten bu durum iş sözleşmelerinde aracılığı ile de hüküm altına alınabilir. Ayrıca işçi bir kere fazla çalışmaya onay verdiği için sürekli fazla çalışma yapmak zorunda değildir. İşçi arzu eder ise, işvereninden yazılı bir şekilde 30 gün önceden başvurmak kaydı ile fazla çalışma onayını geri alabilir. Bknz: Fazla mesai onay iptal dilekçesi örneği
Eğer işçi onay verir ya da iş sözleşmelerinde bu durum hüküm altına alınır ise, işçi Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayı kabul etmiş sayılır. Yok hayır işçi işverenine herhangi bir şekilde yazılı onay vermedi ise ya da iş sözleşmesinde bu konu ile ilgili bir hüküm bulunmuyor ise işveren zorla işçiyi bu günler de çalıştıramaz. İşçi eğer bu tarz bir zorlama ile karşılaşır ise, iş sözleşmesini haklı neden ile feshetme hakkına sahip olur. Bknz: Zorla fazla mesai yaptırılamaz
