Milyonlarca çalışanın ilgiyle beklediği müjdeli haber geldi, karar Resmi Gazete’de yayınlandı.
4857 sayılı Iş Kanunu’nda Ocak ayında yapılan değişiklikle yürürlüğe giren ve doğum ya da evlat edinilmesi sonrası uygulanacak annelik izni ya da ücretsiz izin ardından, işçiye çocuk okula başlayıncaya kadar verilmesi gereken ‘kısmi çalışma’ izninin şartları belirli oldu.
Buna tarafından işçi talep ederse, annelik izni ya da ücretsiz izin hakkından sonra çocuğunun okula başladığı tarihe kadar ‘kısmi çalışma izni’ alabilecek.
Bilindiği gibi kadın işçi, doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonradan sekiz hafta elde etmek üzere toplam on altı hafta çalıştırılamıyor. Çoğul gebeliklerde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta daha ekleniyor. Ama sağlık durumunun iyi olduğunu belgeleyen anne adayları, doğum öncesi 3 haftaya değin çalışıp, kalan 5 haftayı doğum sonrası süreye ekletebiliyor.
Erken doğumda ise doğumdan önce kullanılamayan izinler, doğum sonrası iznine eklemek mümkün. Doğumda ya da doğum sonrasında annenin ölümü halinde, annenin doğum sonrası izinleri babaya kullandırılabiliyor.
Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine ya da evlat edinen işçiye, çocuğun aileye gerçekten teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılabiliyor.
Annelik izninde belirtilen süreler, işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine kadar doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabiliyor.
3 çocuklu anneye 6 ay süreyle yarım çalışma
Annelik izninin bitiminden itibaren çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi için kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkeğe istekleri halinde ‘ücretsiz’ yarım gün izin verilebiliyor. Bu süre birinci doğumda 60 gün; ikinci doğumda 120 gün ve sonraki doğumlarda 180 güne çıkıyor. Bu süreler boyunca kadın ya da erkek işçi haftalık çalışma süresi olan 45 saatin yarısı kadar olan sürece yani 22.5 saatinde izinli sayılıyor. Maden işçileri için haftalık çalışma süresi 37.5 saat olduğundan bunun yarısı olan yaklaşık 19 saat ücretsiz izin verilebilir. Çoğul gebeliklerde yani ikiz, üçüz gibi doğumlar için bu sürelere 30 gün ek ediliyor. Engelli doğumda, hekim raporuyla belgelendirme şartıyla, yarım gün çalışma süresi 1 yıla çıkıyor. Ücretsiz izinden yararlan bayan işçi, bir yaşından ufak çocuğu için günlük 1.5 saat olan süt izninden ise yararlanamıyor.
İşçi isterse kısmi süreli çalışabilir.
İşçi, bu izinlerden birinin bitiminden itibaren isterse işvereninden ‘kısmi çalışma’ talebinde de bulunabilecek. Kısmi çalışma işyerinde yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi kadar çalışıp, kalan sürede izinli sayılması anlamına geliyor. Örneğin haftada 6 gün 45 saat çalışılan bir işyerinde, doğum yapan veya evlat edinen kişi, 4 gün çalışıp, 2 gün de ek izin yapabilecek. Kısmi çalışma yerine getirmek için, ücretsiz iznin bitimini beklemek de gerekmiyor. Ancak işçinin kısmi çalışmaya başlamadan 1 ay önce işverenine yazılı olarak başvurması gerekiyor.
Bu başvuruda haftanın her günü çalışılacaksa mesainin açılış ve bitiş saatlerinin; haftanın belirtilen günlerinde çalışılacaksa tercih edilen iş günlerinin de yer alması gerekiyor.
Çalışma günlerini ve saatlerini işveren belirler.
Kısmi süreli çalışmanın mesai başlangıç ve bitiş saatlerini ya da günlerini, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenecek.
Bazı iş yerlerinde son karar işverenin.
Fakat aşağıdaki işlerde çalışanlar için ‘kısmi çalışma’ izni için işveren onayı gerekecek:
- Özel sağlık kuruluşlarında ilgili yönetmelik uyarınca sorumlu müdür, sorumluluk sahibi hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sanılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler kadar yerine getirilen işlerde,
- Nitelikleri dolayısıyla kesintisiz çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde,
- Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,
- İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine uygun olmayan işlerde,
Kısmi süreli çalışma izninde işverenin onayı gerekmektedir.
