İhbar tazminatı hakkında merak edilenler
İhbar Tazminatı nedir?
İhbar tazminatı işçinin işten haber verilmeden veya ihbar süresi bitiminden önce işveren tarafından işçiye ödenmek zorunda olan tutardır. Bu durum tam tersi için de geçerlidir. Yani işçi kanununda belirtilen süreler dahilinde haber vermeden işin bırakılması durumunda işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaktadır. İhbar tazminatında amaç, çalışanın ya da işverenin işi bırakma ya da işten çıkarma niyetlerini makul bir sürede karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktır.
İhbar bildirimi süresi nasıl belirlenir?
4857 sayılı İş kanunu 17. madde uyarınca iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17 maddesi gereği;
- 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta,
- 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta,
- 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta,
- 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta,
Bildirim süresi bulunmaktadır.
İş sözleşmesini performansa, işçinin davranışlarına, işin, işletmenin veya iş yerinin gereklerine dayalı olarak fesih etmek isteyen taraf, feshi yazılı olarak ve bu sürelere bağlı kalarak karşı tarafa iletmek ile yükümlüdür. İş sözleşmesini bildirim süresi vermeksizin fesih eden taraf, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak karşı tarafa ödemek ile yükümlüdür.
İşveren işçiden ihbar tazminatı talep edebilir mi?
4857 sayılı iş kanunun 17. maddesine istinaden iş sözleşmesinin feshedilmesini isteyen taraf yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektiği bildirim süresine bağlı kalarak karşı tarafa iletmekle yükümlüdür. Yani işveren iş akdini feshederken nasıl ki işçisine işyerinde ki kıdemine göre belirlenen süreler öncesinde bildirim yapıyor ise, işçi de iş sözleşmesini feshetmek istiyor ise işverenine bildirim yapmak zorundadır. İş sözleşmesini kendi rızası ile sonlandıran işçi bildirim sürelerine riayet etmez ise,
İş yerim kapanıyor ihbar tazminatı alabilir miyim?
İhbar tazminatı, ihbar öneline uyulmadığı zaman taraflar arasında ödenen bir tazminat türüdür. İşvereniniz tarafınıza iş yerinizin kapandığına dair bildirimi yazılı olarak yaptıysa, ihbar tazminatı alamazsınız. Fakat tarafınıza herhangi bir yazılı bildirim yapmadan direkt işyerini kapatıyorum dediği anda size ihbar tazminatınızı ödemek zorundadır.
Evlilik nedeniyle işten ayrılsam ihbar tazminatımı da alabilir miyim?
Evlenme nedeniyle iş akdini fesheden kadın işçiye sadece kıdem tazminatı ödenir. Evlilik nedeniyle gerçekleşen fesihler neticesinde her hangi bir ihbar tazminatı ödemesi yapılmaz. Aynı zaman da işveren de herhangi bir ihbar süresi çalışması uygulayamaz. Bknz: Evlilik nedeniyle iş akdinin feshi
Emekli çalışan işten ayrılırken ihbar tazminatı alır mı?
Bir iş yerinde çalışırken, emekliliği hak edip iş yerinden bu neden ile ayrılan bir işçinin ihbar tazminatı ödenmez, doğrudur.
İşçi emekli olduktan sonra bir firmada görev yaparken işvereni tarafından işten çıkarılıyor ise ihbar süresine riayet edilmesi gerekir. Aynı durum emekli işçi için de geçerlidir. Emekli işçi ihbar sürelerine riayet etmeden, iş akdini feshedemez.
İhbar tazminatı, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi‘ne uyularak yapılan fesihler de geçerlidir ve bu işlemler de emekli olan işçi ya da emekli olmayan işçi diye herhangi bir ayrım yapılamaz.
Askerlik nedeniyle işten ayrılan ihbar tazminatı alır mı?
Askerlik nedeniyle istifa eden işçi, 1475 Sayılı Eski İş Kanunu‘nun halen yürürlükteki 14. Maddesi gereğince sadece kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi ihbar tazminatı alma durumu söz konusu değildir.
Belirli süreli iş sözleşmesinde ihbar tazminatı
“Bir firma da çalışırken biten iş sonucunda işten çıkarılan işçinin işten ayrılış nedeni iş sözleşmesinin feshini değil, işin bitimi nedeniyle sözleşme süresinin bitimini işaret etmektedir. İş akdi “işin bitimi” ile kendiliğinden sona erdiğinden, bu durumda ihbar tazminatına hükmedilemez.
Bu şekilde imzalanan iş sözleşmesi, sürenin sonunda herhangi bir fesih bildirimine gerek olmaksızın kendiliğinden sona ereceğinden bu tür sözleşmelerde işçinin ihbar tazminatı hakkı bulunmamaktadır.
İş sözleşmesinin sürenin bitimiyle otomatik olarak sona ermesi tarafların başlangıçtaki iradelerinden kaynaklandığından, böyle bir fesih işleminde, ne bir bildirim süresine uyma gereği ne de hakkın kötüye kullanımından söz edilebilir.
Belirli süreli iş sözleşmesinin sürenin bitimi ile sona ermesi durumunda;
Sözleşmenin sürenin bitimi ile kendiliğinden sona ermesi hali ” işin sona ermesinden kaynaklandığından ” ve belirli süreli iş sözleşmesi sözleşmenin sonunda herhangi bir fesih bildirimine gerek olmaksızın kendiliğinden sona ereceğinden, bu durum işveren tarafından yapılmış bir fesih olarak düşünülemez. Bu neden ile “işçinin ihbar tazminatına hak kazanması “mümkün” değildir.
Deneme süresinde ihbar tazminatı olur mu?
İş sözleşmesi yapılırken işçi ve işveren 2 aya kadar deneme süresi belirleyebilirler. ( Toplu iş sözleşmelerinde bu süre 4 aya kadar çıkartılabilir ) İş sözleşmesinin deneme süresi içerisinde feshetmek, tarafların istediklerinde iş sözleşmesini hiçbir yükümlülüğü olmadan sona erdirebilmesi demektir. Bu süreçte ihbar süreleri söz konusu olmadan fesih gerçekleştirilebilir. İşveren ile işçi arasında ki tek bağ, deneme süresi içerisinde çalışılmış süreler ile ilgili ücrettir. Bunun da işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Fakat imzalanan iş sözleşmelerinde herhangi bir şekilde deneme süresi belirlenmemiş ise, bir günlük çalışma bile ihbar tazminatına sebep olmaktadır. Bknz: 1 günlük çalışma ihbar tazminatı doğurabilir
Haklı neden ile gerçekleşen fesihler de ihbar tazminatı
Haklı neden ile gerçekleşen fesih; 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 24. ya da 25. maddesi’ne istinaden işçi ya da işveren tarafından yapılan fesih işlemidir. Bu fesihlerin temel özelliklerinden biri, ” derhal ” gerçekleşiyor olmasıdır. Bildirim süresi olmayan bu fesihler için sözleşmeyi fesheden tarafın bildirim süresi tazminatı yani ihbar tazminatı olmayacaktır. İş sözleşmeşmeleri 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde hüküm altına alınan bildirim sürelerinden muaf tutularak feshedilecektir.
Fakat;
Haklı nedenle derhal fesih yapılırken, kanunun belirlediği şartlara uymak gereklidir. Yani olayın öğrenildiği tarihten itibaren 6 iş günü içerisinde yapılmayan fesih, konu itibariyle haklı nedenle fesih olsa dahi usul itibariyle haklı neden olmaktan çıkar. Bu durumda tarafların kıdem tazminatı, ihbar süresi ( süre kullandırılmayacaksa ) tazminatı hakkı doğacaktır.
İhbar süresinde yıllık izin kullandırılır mı?
İhbar süresi içerisinde yıllık izin kullandırılamaz. Eğer ihbar süreniz içerisinde yıllık izin kullandıysanız, kanunen siz eksik ihbar süresi kullanmış kabul edileceksiniz. İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim süreleri ile aynı kanunun, 27.maddesi gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez. Bknz: İhbar süresinde yıllık izin kullanılır mı?
Yeni iş arama izni nedir?
Yeni iş arama izni, ihbar bildirim süreleri içerisinde günde 2 saat olarak uygulanır. İşçi arzu eder ise yazılı talepte bulunarak bu izinleri birleştirerek kullanabilmektedir. İzin sürelerinin birleştirilmek istenmesi halinde izin kullanılacak günlerin bildirim süresi içinde kalmasının sağlanması gerekmektedir. Yeni iş arama izni kullanmak için, illaki işçinin işveren tarafından işten çıkartılmasına gerek yoktur. İşçi istifa ederken dahi, bildirim sürelerinde yeni iş arama iznini kullanabilir.
Yeni iş arama izni toplu kullanılabilir mi?
İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir, ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işverene bildirmek zorundadır. İşveren bu sürede işçiyi çalıştırır ise alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödemekle yükümlüdür.
İhbar tazminatında tavan uygulaması var mı?
Hayır, ihbar tazminatında kıdem tazminatında olan tavan uygulaması bulunmamaktadır. İhbar tazminatı işçinin brüt maaşından ödenmesi gerekmektedir. Bknz: İhbar tazminatında tavan var mı?
Emekli çalışana ihbar tazminatı ödenir mi?
4857 Sayılı İş Kanunu’nda emekli çalışanların haklarında herhangi bir kısıtlama durumu söz konusu değildir. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler ile diğer çalışanlar arasında bir fark bulunmamaktadır. Normal çalışan işçilerin kıdem, ihbar ve senelik izin hakları nasıl ise, emekli olduktan sonra çalışan işçilerin de tüm hakları aynıdır.
İhbar tazminatı hakkında merak edilenler
