Sosyal Güvenlik nedir?
Bireylerin tüm yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri mesleki, fizyolojik ve sosyo – ekonomik risklere karşı güvence sağlayarak koruyan politika ve sistemler bütünüdür.
İnsanların hayatları boyunca yaşam kalitelerini etkileyen en önemli sebeplerden birisi de sosyal güvencedir. SGK demek, kişilerin gelirlerine bakılmaksızın toplum refahını ve huzurunu bozan sosyal tehlikelerin verdiği hasarlardan insan hakkı ve temelde de devlet görevi olarak primli veya primsiz sistemlerin kullanılması, insanların sosyal tehlikelerin zararlarından kurtarılma güvencesi demektir.
Toplumdaki bireyler arasında gelirin yeniden bölüşümünü sağlama fonksiyonu ile aynı zamanda sosyal adaleti ve sosyal dayanışmayı sağlar, sosyal eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı amaçlar.
Dolayısıyla ülkemizdeki sosyal güvenlik hakkı “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” kanunnamesiyle açıkça belirtilmiştir.
Herhangi bir sosyal veya mesleki risk yüzünden kazançları ya da gelirleri kesintiye uğramış kişilerin başkalarının yardımına muhtaç olmaksızın, geçinme ve yaşama ihtiyaçlarını karşılayan bir sistem olarak uygulanan SGK, Uluslararası Çalışma Örgütü‘ne göre toplumların kendi üyelerine belirli kamusal tedbirlerle; hamilelik, iş kazaları, işsizlik, yaşlılık, hastalık ve ölümden kaynaklanan tamamen ya da belli bir oranda yaşanan gelir kaybının sebep olacağı sosyal ve ekonomik zorluklara karşı sağladığı koruma, tıbbi bakım ve çocuklu ailelerin desteklenmesidir.
Türkiye’de SGK’ nun genel yapısı sosyal devlet anlayışına dayanmasının yanında sigortacılık esaslarına da dayanır. Sigortalı vatandaşlara verilecek olan sigorta yardımlarının hangi durumlarda ve ne kadar ücretle verileceği önceden belirlenmiştir ve uzun yada kısa vadeli sigorta kolları olarak hizmet sunulmaktadır. SGK sistemi sosyal devletin gerekliliği olarak fayda-maliyet dengesi gözetilmeksizin oluşturulmuştur. Bu durum sosyo-ekonomik ve nüfussal değişimlerin sebep olduğu risklerin SGK sistemi tarafından taşınmasına neden olur.
SGK sisteminin finansmanı alınan primler aracılığıyla sağlanmaktadır. Aktif sigortalı vatandaşlardan alınan primler, tüm sigortalıların ödemelerini karşılamak için kullanılır. Bu finansman, dağıtım yöntemi olarak adlandırılır ve nesiller boyu paylaşım esasına dayanır. Ancak özellikle 2000’li yıllara kadar ülkemizde mali dengeler gözetilmeden alınan bu kararlar, SGK açısından zayıflamaya neden olmuştur ve sağlık ve sigorta hizmetlerinin aksamasına yol açmıştır. Bu yüzden ülkemizdeki yapısal ve finansal sorunların ortaya çıkması bir SGK’da biryeniliğin getirisi olmuştur.
2006 yılında sosyal güvenlik reformu adı verilen bir yenilik ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı SGK çatısı altında toplanmıştır. Böylelikle SGK sistemi tüm vatandaşlara eşit ve katılımcı hale getirilmiştir. Bu proje ile artık kişilerin gelecekle ilgili kaygıları azalmış ve SGK’na duyulan güven artmıştır.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun amacı nedir?
Soyal Güvenlik Kurumu’nun amacı 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu kanununun 3. maddesinde şu şekilde belirtilmiştir.
- Sosyal Güvenlik Kurumu’nun temel amacı; sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve malî açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmektir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Görevleri Nelerdir?
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun görevleri 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu kanununun 3. maddesinde şu şekilde belirtilmiştir;
- Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak.
- Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak.
- Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usûlüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak.
- Sosyal güvenlik alanında, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
- Bu Kanun ve diğer kanunlar ile Kuruma verilen görevleri yapmak.
