İşçi pazar günü çalışmak zorunda mıdır?

Soru: Merhaba, çalıştığımız firma da pazar günleri de görev yapmaktayım ve ben artık pazar günleri çalışmak istemiyorum. İşverenime Pazar günü çalışma yapmak istemediğimi ve dinlenmek istediğimi söyledim fakat kabul etmedi. İşçi pazar günü çalışmak zorunda mıdır? diye bir kural mı var? Ben bu şartlar da iş akdimi feshedebilir miyim? Teşekkürler.

Cevap:

Merhabalar,

Tabiki öyle bir kural yok. Zaten tabii olduğumuz 4857 Sayılı İş Kanunu’nda hafta tatilinin Pazar günü olacağı yolunda bir hükme yer verilmemiştir. Ancak 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu’na göre hafta tatili Pazar günüdür. Bu nedenle işçilere Pazar günleri hafta tatili verilmesi gerekmektedir. Ancak 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu’nun 1, 4, 5, 6. maddeleri gereğince hafta tatilinde istisna olunan işyerlerinde çalışan işçilere haftanın diğer bir gününde hafta tatili izni verilmesi zorunludur.

4857 sayılı İş Kanunu‘nun 46.maddesinde, işçinin tatil gününden önce, aynı Yasanın 63. maddesine göre belirlenmiş olan iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla, yedi günlük zaman dilimi içinde yirmi dört saat dinlenme hakkının bulunduğu belirtilmiş, işçinin hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin ikinci fıkrasında hüküm altına alınmıştır.

Hafta tatili izni kesintisiz en az yirmi dört saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmidört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır. 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 3. maddesine göre, hafta tatili Pazar günüdür. Bu genel kural mutlak nitelikte olmayıp, hafta tatili izninin Pazar günü dışında da kullandırılması mümkündür.

394 sayılı Hafta Tatili Kanunu:

1.Madde: On bin veya daha fazla nüfusu olan kentlerde fabrika, imalathane, tezgah, dükkan, mağaza, yazıhane, ticarethane, sınai ve ticari müessese ve bunlara bağlı yerlerin tamamında hafta da bir gün faaliyetin tatil edilmesi zorunludur.
4-5. madde: Hafta tatilinden istisna edilen müesseseler belirtilmiştir. Hastane, eczane, su, elektrik, gaz, telefon, vapur, matbaa, müze, tiyatro, konser, eğlence yerleri, otel, lokanta, kahvehane, mevsimlik işler, turistik eşya satan ticarethaneler gibi Hafta tatilinden istisna edilen işyerlerinde çalışan müstahdem, memur ve işçilere nöbetleşe hafta da bir gün izin verilmesi zorunludur.
6. madde:Pazar günleri tatil edilen işyerlerinde yapılması zorunlu işlerde Pazar günleri çalıştırılan müstahdem ve işçilere o hafta içinde yirmi dört saatten az olmamak üzere birer gün izin verilmesi gerekir.
8. madde: Pazar günü çalışmasını sürdürmek isteyen işyerlerinin belediyelerden “ruhsat”alma zorunluluğu vardır.

Hafta tatilinde işverenin çalışma talebini reddeden işçi işten çıkartılabilir mi?

Bu uygulamada en çok karışıklı yaşanan konu budur aslında. Öncelikle bilinmesi gereken en önemli şey; Hafta tatilinde çalıştırılmak istenen işçinin bu durumu kabul etmemesi işveren nazarında haklı neden olarak kabul edilmeyecektir. Yani hiç bir işveren hafta tatilinde çalışmayı kabul etmeyen işçisini tazminatsız ya da tazminatını ödeyerek haklı neden ile işten çıkartamaz. Burada önemli olan işçinin hangi gün çalıştığı değildir. Önemli olan işçiye hafta tatilinde zorla çalıştırmaktır. Bu emredici bir hükümdür, taraflar iş sözleşmeleri aracılığı ile aksi bir karar alamazlar. Bir başka ifade ile işveren işçisine hafta tatili vermek zorundadır.

Pazar günü çalışmak haklı neden ile fesih sebebi değildir.

Aynı durumlar işçi içinde geçerlidir. Hafta tatilinin hangi gün olduğu değil de, ne kadar süre kullanıldığı önemlidir. Yirmi dört saatten az kullanılan hafta izni söz konusuysa, ispat yükü işçide olmak kaydı ile iş sözleşmesini haklı neden ile feshedebilir. Ama bunların dışında iş sözleşmesinde aksi bir durum belirtilmediği sürece herhangi bir fesih söz konusu olamaz.

Özetleyecek olursak şayet;

Çalışanların dinlenme hakkı Anayasal bir haktır. İşçilere iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) izni verilecektir. Kanun’da belirtilen iş sürelerine uygun olarak çalışmış olan işçilere çalışılmayan hafta tatili için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın bir gündelik tutarında ücret ödenir. Bu ücrete hafta tatili ücreti denir.

Hafta tatilinin, Ulusal bayram ve genel tatil günlerinden birine rastlaması halinde mükerrer ödeme yapılmayacak sadece bir tatil günü ücreti ödenecektir. Diğer bir ifadeyle hafta tatilinin ulusal bayram ve genel tatile rastlaması halinde çalışan işçiye hafta tatili ve genel tatil ücreti ayrı ayrı ödenmeyecek, sadece bir tatil günü ücreti ödenecektir.

Hafta tatilinde çalıştığını ispatı işçiye aittir. Hafta da bir gün izin kullandırıldığının veya ücretinin ödendiği ise ispatı ise işverene aittir.