Yıllık izne çıkmayan işçi haklı neden ile işten ayrılabilir mi?
Her ne kadar işveren hak edilen yılın sonuna kadar izin vermekte serbest ise de ancak bir yılı aşkın süreden sonra nedensiz izin vermeme halinde işçinin fesih hakkı doğacağı gibi, işveren işçinin izin talebine riayet etmek zorundadır.
Yıllık izin talep edilip de kullandırılmaması işçi açısından haklı fesih nedenidir. Ama burada öncelikle işçinin çalışma süresince yıllık izini hak edip etmediği, hak ettiği taktirde ise yıllık izin kullanıp kullanmadığı belirlenmeli, yıllık izin hakkı hiç kullandırılmamışsa işçinin yıllık ücretli izinlerini kullanma talebinde bulunmasına rağmen işverenin bu talebi reddetmesinin iyi niyet kurallarına uygun olup olmadığı araştırılmalıdır.
İşverenin tamamen kendi menfaatine ve iyi niyet kurallarına aykırı bir şekilde davranarak, işçinin izin talebini reddetmesi ve bunun yasal makamlar kanalıyla ispatlanması durumunda işçi haklı neden ile iş sözleşmesini feshedip, işvereninden kıdem tazminatını talep edebilir.
Yıllık ücretli iznin kullandırmamasının haklı fesih sebebi oluşturabilmesi için çok uzun süre hiç izin kullandırmama ya da talep edildiği halde gerekçesiz olarak izin kullandırılmaması gereklidir. Yıllık izin ücret alacağı ancak fesihten sonra talep edilebilecek bir alacak olması nedeni ile bu alacağın ödenmemiş olması da işçiye iş akdini haklı olarak feshetme imkanı vermez.
Konu ile ilgili, 4857 sayılı İş Kanununun 60.maddesinde,
“Yıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir” ifadelerine yer verilmiştir.
Bu kanun uyarınca hazırlanarak yürürlüğe konulmuş olan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 7. Maddesinde, işçinin izin isteğini en az bir ay önceden işveren bildirmesi gerektiği açıklanmış, 8. Maddede ise, işverenin işçinin izin kullanma tarihi ile bağlı olmadığı, işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak izin döneminin belirleneceği ifade edilmiştir. Aynı yönetmeliğin 8. Maddesinde ayrıca, “ Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde: işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir. ” ifadelerine yer verilmiştir.
Yıllık ücretli izin yönetmeliğinde de belirtildiği üzere yıllık izin kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkı kapsamındadır. İşverenin bu hakkının iyi niyet kuralları içerisinde kullanır. Karşılıklı sağlanan mutabakat sonrasında işçi işverenin uygun gördüğü tarihte izin hakkını kullanabilir.
Bir başka anlatımla, işçinin anayasal temeli olan dinlenme hakkının, işyerinin gereklerine uygun biçimde ve mümkün olduğunca işçinin talebi çerçevesinde kullandırılması gerekmektedir. İşverenin bu noktada yönetim hakkını kötüye kullanmasının yasalar karşısında yasaktır. Yıllık izin talebi yönetmelik gereği 1 ay önceden istenilmelidir. İşveren yönetim hakkı nedeniyle işçinin izin tarihlerine müdahale edebilir.
