İhbar Tazminatı nedir?
İhbar tazminatı, işçinin iş kanunundan doğan hakkıdır. Çeşitli sebeplerle işten çıkartılan işçiye çalışma süreleri göz önünde bulundurularak verilen tazminattır.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17 Madde’sinde;
Madde 17 – Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
İş sözleşmeleri;
- İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
- İşi altı aydanbir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
- İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
- İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
Feshedilmiş sayılır.
Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.
Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.
İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.
İşverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz. 18 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.
Bu maddeye göre ödenecek tazminatlar ile bildirim sürelerine ait peşin ödenecek ücretin hesabında 32 nci maddenin birinci fıkrasında yazılan ücrete ek olarak işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve Kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur.
İfadelerine yer verilmiştir.
Buna göre;
Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin 4857 Sayılı İş Kanunu2nun 17. maddesinde belirtilen esaslara uyulmadan sona erdirilmesi halinde işi terkeden işçi ya da işçinin işine son veren işveren aynı maddede belirtilen bildirim önellerine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek durumunda kalacaktır.
Bu şekilde ödenecek tazminat işlemleri “ihbar tazminatı” olarak adlandırılmaktadır. İhbar tazminatı, ihbar öneli verilmemiş işçilere verilmektedir. Eğer, işçiye işyerindeki kıdem süresine göre önceden iş akdinin feshedileceği belirtilmiş ve günlük iki saat iş arama izni kullandırılmış ise, ihbar tazminatı verilmez.
Örnek:
İş yerinde iki yıllık kıdemi olan bir işçiyi işten çıkarmak isteyen işverenin iki seçeneği mevcuttur.
- İşçisine ihbar öneli bildirimi, iş akdinin feshedileceği tarihten altı hafta önce verilir ise ve bu dönem içerisinde günlük iki saatlik iş arama iznini de işçisine kullandırılırsa fesih sonucunda herhangi bir “ihbar tazminatı” ödemesi yapılmaz.
- İşçisine herhangi bir ihbar öneli bildirimi yapmaksızın, iş akdini feshettiği taktirde, altı haftalık ” ihbar tazminatı” ödemesi yapması gerekmektedir.
Bunun haricinde, 1475/17-2. bendinde sayılan nedenlerden dolayı iş akdinin bildirimsiz feshedilmesi halinde ihbar tazminatı ödenmesine gerek bulunmamaktadır.
İhbar tazminatı ödenmesine gerek duyulmayan haller nelerdir?
- İşçinin emekli olması,
- İşçinin vefat etmesi,
- İşçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması,
- İşçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması,
- İşçinin 15 Yıl 3600 gün prim gün sayısı ile iş yerinden ayrılması,
- İşçinin kendi rızasıyla işten ayrılması,
- Sözleşme de belirtilmiş ise, işçinin deneme süresi içerisinde işten çıkarılması,
- İşçinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. madde‘sinde ki nedenler ile işten çıkarılması,
durumlarında ihbar tazminatı ödemesi yapılmaz.
İşveren ve işçi akdin feshinde bildirim sürelerine uymak zorundadır.
4857 Sayılı İş Kanunu işçinin çalışmış olduğu sürelere göre, akdin sona ermesine kadar geçecek süreleri göstermiş bulunmaktadır. Bu süreler işçinin kıdemine göre artan bir şekilde tespit edilmiştir. Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin ( belirsiz süreli iş sözleşmesi ) feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekmektedir. Bu bildirim üzerine gerekli sürelerin geçmesi üzerine hizmet akdi feshedilmiş olur.
Çalışana ihbar süresince iş arama izni verilmesi zorunludur.
Kanunda belirtilen yasal olarak hak edilen ihbar süreleri içerisinde işveren, çalışana yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. Bu iznin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödemek zorunda kalır.
