Yetim aylığı alan sigortalı olabilir mi?
Soru: Merhaba yetim maaşı alıyorum. Bu ay başı itibariyle bir işte çalışmaya başlayacağım. Yetim aylığı alan sigortalı olabilir mi? Yetim aylığı alırken sigortalı bir işte çalışabilir miyim? Sigortalı bir işte çalışmaya başlarsam yetim aylığım kesilir mi? Teşekkür ederim.
Cevap:
Merhabalar,
Yakın zamana kadar vefat eden anne ya da babasından ölüm aylığı alan çocukların 4a kapsamında çalışmaya başlamaları halinde aldıkları emekli maaşı kesilmekte idi. Ancak torba kanunla getirilecek yeni düzenleme ile bu konuda bir değişiklik yapıldı. Peki nedir bu değişiklikler.
4/a ve 4/b kapsamında anne ya da babasından dolayı yetim aylığı alan çocuklar lisede okuması şartıyla 20 yaşını tamamlamamış, üniversitede okuması şartıyla 25 yaşını tamamlamamış ve yetim aylığı alırken sigortalı işe giren ve çalışmaya devam edenlerin yetim aylığı artık kesilmeyecek.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda yer alan yer alan “ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılması” ile ilgili düzenlemeye göre ölüm, yani yetim aylığı bağlanması için öngörülen koşullardan biri de aylık alacak çocuğun sigortalı olarak herhangi bir işte çalışmıyor olması koşuluydu. Bununla birlikte, kısmi sigortalı olarak çalışmak bu koşula aykırı bir durum olarak görülmüyordu. Bu neden ile, yetim aylığının kesilmemesi için kişiler sigortasız, yani kayıt dışı çalışmayı tercih ediyorlardı.
Düzenleme ile yetim aylığı kesilmesin diye çalışmayan gençlere kolaylık sağlanacak hem de kayıtlı istihdam arttırılmış olacak.
Torba Yasa‘daki düzenlemeyle, söz konusu olumsuzluklar da ortadan kaldırılmış oldu.
Düzenlemeye göre, hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların, 4/a kapsamında sigortalı bir işte çalışmaları bunlara aylık bağlanmasına engel oluşturmayacak. Yani, yetim aylığının kesilmeyecek.
Emekli sandığından yetim maaşı alan sigortalı çalışabilir mi, sigortalı çalışan yetim aylığı alabilir mi ?
Mevcut uygulamada vefat eden memur anne ya da memur babasından dolayı yetim aylığı alanların 4/a kapsamında çalışması ya da 4/b’li olması halinde emekli aylıkları kesilmez. Emekli sandığı kapsamında yetim maaşı alanların yalnızca evlenmeleri ya da yine emekli sandığı kapsamında çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıkları kesilir.
Erkek çocukları herhangi bir şart aranmadan 25 yaşına kadar aylık alabilirken kız çocukları ise evleneceği tarihe kadar emekli sandığı kapsamında aylık alabilmekte. Tabi bu durum anne ya da babası 01.10.2008 tarihinden önce memuriyete girmiş olanlar için geçerli. Anne ya da babası ilk defa 01.10.2008 tarihinden sonra memur olanlardan yetim aylığı alma şartları ve ya yetim aylığı almaya devam etme şartları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu‘na göre ve aşağıda beyan edilen şartlara göre belirlenir.
Yetim aylığı alma şartları nelerdir?
Anne ya da babası ilk defa 01.10.2008 sonrasında sigortalı ya da bağkurlu olanların yetim aylığından yararlanma şartları;
- 18 yaşın altında olması,
- 18 yaşını geçmişse lisede okuması halinde 20 yaşına kadar, üniversitede okuması halinde 25 yaşın kadar aylık ödenir.
- Yetim aylığı için evli olmamak gereklidir.
- Malul çocukların Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık kurulu tarafından iş gücü kayıp oranını en az %60 ve üzerinde kaybettiği anlaşılırsa bu çocuklara da evli olmamaları halinde aylık bağlanır.
- Anne ya da baba 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı ya da bağkurlu oldu ise, kız çocukları 18 yaşı tamamladıktan sonra okumuyorsa aylık alamazlar. Bekar kızın 18 yaşını tamamladıktan sonra aylık almaya devam edebilmesi için öğrencilik şartı aranmaktadır. Lisede okuyorsa 20 yaşına kadar üniversitede okuyorsa 25 yaşına kadar aylık bağlanır.
Anne ya da babası ilk defa 01.10.2008 öncesinde sigortalı ya da bağkurlu olanların yetim aylığından yararlanma şartları;
- Yukarıda sıralamış olduğumuz şartlardan farklı olarak kız çocuğu 18 yaşını tamamlasa bile aylık almaya devam eder.
- Emekli sandığı erkek çocukları herhangi bir şart aranmadan 25 yaşına kadar yetim aylığı alabilir.
Yetim aylığı başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Başvuru yapılacak yer anne ya da babanın emekli maaşı aldığı sigorta koluna ya da en son çalıştığı sigorta koluna göre belirlenir.
- Anne ya da baba son çalışması 4/a’lı ise iş yerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne,
- Anne ya da baba 4/b’li ise başvuru bağkur dosyasının bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne,
- Anne ya da baba 4/c’li ise Kamu Görevlileri Emeklilik Daire başkanlığı’na;
Başvuru yapılması gerekmektedir.
Başvuru esnasında, Emekli tahsis talep formu doldurmanız ve kimlik fotokopinizi beyan etmeniz yeterlidir. Öğrenci iseniz faal olarak okuduğuna dair belgeyi de eklemeyi unutmayın.
