Engelli işçi çalıştıran iş yerlerinin sorumlulukları nelerdir?
Bilindiği gibi, engelli personel çalıştırmak, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 30. Maddesi ile yalnızca kamu işyerleri için değil özel sektör için de bir zorunluluk haline getirilmiştir. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerleri için cezai bir yaptırımın söz konusu olduğu da ayrıca belirtilmiştir.
Aynı il sınırları içerisinde bulunan, 50 ve daha üzeri işçi çalıştıran işverenler mevcut çalışanlarının %3’ü kadar engelli personel çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu oran özel sektör için uygulanan orandır, kamu iş yerleri için mevcut çalışan sayısının %4’ü kadardır.
Örnek vermek gerekir ise;
Özel sektör için, 60 işçinin çalıştığı bir işyerinde en az 2 engelli işçinin istihdam edilme zorunluluğu bulunmaktadır. Küsuratlı rakamlarda virgülden sonraki yarım ve yukarısı olan rakamlar yukarıya, yarımın altındaki küsuratlar ise aşağıya yuvarlanır. Yani ortalamanız 2,5 ve üzerindeyse, 3, 2,4 ile 2 arasındaysa, 2 personel çalıştırmak durumundasınız. Engelli çalışanlar, toplam işçi sayısına dahil edilmez.
Peki engelli işçi çalıştıran işverenlerin sorumlulukları nelerdir?
- Çalışmaya başlayan engelli işçinin durumu en fazla bir ay içinde tescil edilmelidir.
- Belirlenen engellilik oranları üzerinde veya %80 üzerinde engele sahip ya da kontenjan fazlası çalıştırılan engelliler için işveren, sigorta primi hissesi tutarının tamamı Hazine tarafından ödenir.
- İş yerinden malulen ayrılmak zorunda kaldıktan sonra ileri tarihte çalışma koşullarını sağlayan engelli işçi, eski işyerine dönmeyi talep edebilir. Bu durumda işveren eğer kontenjan varsa hemen, yoksa işçinin talebi devam ettiği takdirde boş kalan ilk kontenjanda işçiyi tekrar işe almakla sorumludur. İşveren, koşullar uygun olduğu halde işçiyi işe geri almıyorsa, talepte bulunan işçiye 6 aylık ücreti tutarında tazminat vermekle yükümlüdür.
- Engelli işçi istihdamında, mevcut işine devam ederken engelli duruma gelen işçiye öncelik tanınmalıdır.
- Engelli işçi, çalışmaya başladığı anda en az %40 engel derecesine sahipken, aynı iş yerinde çalışmaya devam ederken engel durumunda düzelme olduğunda engelli kadrosunda çalışmaya devam edecektir.
- İşveren; yukarıda belirtilen hususlara uymadığı ya da engelli işçi çalıştırmadığı tespit edildiğinde, bu kurallara uymadığı her ay için idari para cezası ödemekle yükümlüdür.
Engelli işçinin çalışma koşulları nelerdir?
- Engelli işçi istihdamı Türkiye İş Kurumu ( İşkur ) veya özel istihdam büroları aracılığıyla gerçekleştirilir.
- Engelli işçinin, engellilik durumu ve derecesine istinaden hangi işlerde çalıştırılabileceğine dair yönetmelik, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı işbirliği ile belirlenir.
- İşveren, engelli işçiyi işçinin mesleki, beden ve ruhsal koşullarına uygun işlerde çalıştırmaktan sorumludur.
- Engelli işçiler, yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılamazlar, ayrıca iş yerinde toplam çalışan sayısı belirlenirken yer altı ve su altı işlerinde çalışan işçiler dikkate alınmaz.
- Engellilerin gece çalışması yapmasına dair özel bir hüküm bulunmamakla birlikte, sağlık durumunun gece çalışmasına uygun olmadığını sağlık raporu ile belgeleyen engelli işçi gece çalışmasından muaf tutulacaktır.
